Belgesel Sinemacılar Birliği, 16. Uluslararası 1001 Belgesel Film Festivali kapsamında "Online Yayıncılıkta Arşivin Önemi ve Telif Hakları Paneli" düzenledi. Belgesel yapımcısı ve yönetmeni Semra Güzel Korver’in moderatörlüğünü yaptığı panele onlinefilm.org CEO’su, Avrupa Belgesel Ağı (EDN) ve Alman Belgeselciler Birliği( AGDOK) Yönetim Kurulu Üyesi Cay Wesnigk, İletişim Yayınları Dijital Yayınlar editörü Koray Löker, yönetmen ve akademisyen Ayşegül Selanga Taşkent, sinema sektöründe birçok kurumun ve şirketin hukuk denışmanlığını yapan hukukçu Burhan Gün, belgesel fotoğrafçısı ve yönetmeni Delizia Flaccavento konuşmacı olarak katıldı. Panelde online yayıncılık gelişmeleri ve telif haklarına yansımaları tartışıldı.
"İletişim teknolojilerinin peak yapması, belgesel sinemacılar için yeni olanaklar getiriyor" diyen moderatör Korver, bunun yanında telif hakları açısından dikkat edilmesi gereken birçok nokta olduğunu belirterek panele başladı. Dünyadaki örnekler, yönetmenlerin ve yayıncıların deneyimleri başta olmak üzere birçok konunun tartışıldığı panelde online gösterimin hukuki boyutuna dair tartışmalar yaşandı.
Belgesel Sinemacılar Birliği ile uzun süredir işbirliği halinde olduklarını belirten Cay Wesnigk onlinefilm.org web sitesi hakkında ayrıntılı bilgi verdi. Bütün belgesel film yapımcılarının filmlerini siteye yükleyebildiğini söyleyen Wesnigk, sitenin belgeselcilerin filmlerini telifli bir şekilde gösterebilmeleri ve belgeselcilerin birbirlerini tanımaları ve iletişime geçmeleri için olanak yarattığından bahsetti. Filmlerini siteye yükleyen bir yönetmenin filmini kimin satın aldığını ya da kiraladığını görebildiğini ve seyircileriyle iletişime geçebildiğini belirten Wesnigk, sonraki projeleri için fon ararken bu sistemin eski seyircilere ulaşmalarını sağladığını söyledi. Fiyatları yapımcının belirlediğini belirten Wesnigk, yapımcıların promosyon yapabildiklerini söyledi. Eski zengin Almanya döneminin kapandığını ve belgeselcilerin filmleri için fon bulamadığını ve seyirci gelirleri elde edemediğini belirten Wesnigk, onlinefilm.org projesiyle alternatif bir kanal yaratmaya çalıştıklarını vurguladı.
Ayşegül Selenga Taşkent konuşmasında iki belgesel filminde karşılaştığı telif sorunlarından bahsetti. Volga Volga: Şizofreniyle Yaşamak filmini bir ilaç şirketinin satın almak istediğini belirten Taşkent, şirketin telif yasalarından habersiz olduğu için sonsuza kadar bütün haklarını almak istediğini vurguladı. Daha sonra üç yıl süreyle ve sadece gösterim amaçlı verdiğini belirten Taşkent, telif ücreti ödenmese de seyircilere ve diğer belgeselcilere ulaşmasını istediği için cultureunplugged.com web sitesinde gösterim yaptığını belirtti. ABD’de bir sayfa fotokopi çekmek için bile izin alındığını belirten Taşkent Türkiye’de korsanın kullanım alanının çok geniş olduğundan dem vurdu. Kendisi de ders verirken bazen korsan kopyaları kullanmak zorunda kaldığını belirten Taşkent, Türkiye’de materyallere ulaşımın zor olduğunu sözlerine ekledi.
Koray Löker ise telif üzerine bulunan yasaların teknolojik gelişmelerin hızını takip edemediğini söyleyerek konuşmasına başladı. İletişim Yayınları olarak elektronik kitap çıkardıklarını belirten Löker, e-kitapta kitapların içine videolar, dolayısıyla belgeseller koyabildiklerini belirtti. Web teknolojisindeki gelişmelerin yarattığı olanaklar nedeniyle yayıncılarla belgeselcilerin ileride ortak çalışmalar yapabileceğini vurguladı.
Yeni gelişen online yayıncılığının hikâye anlatmada olanaklar yarattığını söyleyen Delizia Flaccavento, aynı zamanda yapılan araştırmalarda insanların internette bir fotoğrafa bakma sürelerinin 0,2 saniyeye kadar düştüğünü vurguladı. Look ve Life gibi belgesel fotoğraf alanında önde gelen dergilerin ya kapandığını ya da paparazzi yayıncılığına dönüştüğünü belirtti. Türkiye’deki gazetelerin fotoğraf editörlüğü yapmadığını, slayt gösterisi yaptığını belirten Flaccvento tıklanma oranlarının kaliteli fotoğrafçılığı öldürdüğünü belirtti.
Hukukçu Burhan Gün ise Avrupa Birliği Uyum Yasaları çerçevesinde 1995 yılında Kıta Avrupa’sı telif yasaları sistemine geçtiğimizi belirterek konuşmasına başladı. Bern Sözleşmesi’ni esas alarak eseri yaratan kişiyi ya da kişileri eser sahibi sayıldığını belirten Gün, herhangi bir tescil yolunun değil, alenileştirerek eser sahipliğinin kesinleştiğini belirtti. Online yayıncılığa geçiş sürecinde lisans sözleşmelerinin yazılı olması gerektiğini belirten Gün, bu noktada meslek birliklerinin önemine dikkat çekti. (Kültigin Kağan Akbulut)