Seda Aktaş, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema Anabilim Dalı’nda tamamladığı “Dijitalleşme Ve Sinema İlişkisi Bağlamında Alternatif Bir Film Üretim Biçimi Olarak Kitlesel Fonlama: Türkiye’de Film Üretiminde Kitlesel Fonlama Kullanımı” adlı doktora tezinde kitlesel fonlamanın (crowdfunding) Türkiye’deki uygulamalarını inceliyor. Kitlesel fonlama bağımsız sinema için alternatif bir yöntem olabilir mi sorusuyla yola çıkan Aktaş ile tezini yazarken kullandığı yöntemi, yurtdışındaki örnekleriyle karşılaştırıldığında kitlesel fonlama uygulamalarının Türkiye’deki gelişimini konuştuk.
Kitlesel fonlama kavramından bahsedebilir misiniz?
Kitlesel fonlama, projeye destek olmak isteyenlerle proje sahiplerini buluşturan bir uygulama. İmece dediğimiz kolektif üretim sürecinin internet üzerinden uygulanışı. Kitle kaynak teriminden ilk defa 2006’da bahsediliyor. Kitlesel fonlama, kitle kaynağın bir modeli olarak sunuluyor. Paylaşım ya da armağan ekonomisi olarak tanımlanan yeni üretim-tüketim süreçleri ve yeni medya kullanıcısının değişen rolleri üretim modellerimize yansıyor. Kitlesel fonlamanın temellendiği iddia bu. Sadece finansman değil, tanıtıma da yönelik bir uygulama.
Kitlesel fonlamanın 1700-1800’lere uzanan bir geçmişi var, internet üzerinden uygulanışı yeni. Bağışa benziyor ancak dört farklı modeli mevcut. Öncelikle profesyonel olmanız gerekmiyor ve bu alışkanlıkları yıkıyor. Amatörler profesyonellerle aynı haklara sahip. Kampanyayı istediğiniz gibi başlatıp duyurabiliyorsunuz, kriterleri var tabii. Destek olmak isteyenler belirlenen miktarlar içinden seçtiklerini gönderiyor.
Dört farklı model var demiştiniz?
Bağış bazlı (donation based), ödül bazlı (reward based), borçlanma bazlı (credit based) ve ortaklık bazlı (equity based) dört temel modeli var. Türkiye’de ödül ve bağış bazlı olmak üzere iki yöntem yasal. 2012’de yurtdışında “equity crowdfunding” denen yatırım/hisse bazlı uygulama yasal hâle geldi ve yaygınlaşıyor. Türkiye’de henüz yasal değil. Modele göre destek olduğunuzda projenin hissedarı konumuna geliyorsunuz. Bu yasal olmadığı için Türkiye’deki uygulamalarda ödül verme zorunluluğu var. Ancak sivil toplum kuruluşlarının, sosyal projelerinde ödül zorunluluğu ortadan kalkıyor.
Destekçilere verilen ödüller motivasyon kaynağı mı?
Ödüller motive edici ama kitlesel fonlamanın asıl motivasyon kaynağı katılım kültürünün parçası olmak ve üretime katılmak. Çalışmamda bunu “üreten tüketici” olarak ele aldım.
-Söyleşinin tamamını Hayal Perdesi’nin 51. sayısında okuyabilirsiniz.-