Hayal Perdesinin Gözünden
Türk Sineması Araştırmaları
30.04.2013 Çocuklar Savaşa Tanıklık Etmek Zeynep Turan

Saraybosna Kuşatması sırasında yetim kalan iki kardeşin hikâyesinin anlatıldığı Çocuklar (Djeca) Bosnalı yönetmen Aida Begiç'in ikinci uzun metraj filmi. İlk filmi Kar (Snijeg) ile seyirciye savaş ertesinde Bosna'da hayata tutunmaya çalışan insanların mücadelelerini yerel bir hikâyeden yola çıkarak anlatan Begiç, ikinci filminde yine savaş sonrası Bosna'yı konu edinmiş. Ancak bu sefer Kar'daki dinginlik ve umut yerini bir nebze de olsa telaşa ve geleceğe dair soru işaretlerine bırakmış.

 

Rahima, kardeşi Nedim'i tekrar yetimhaneye göndermemek ve geçimlerini sağlayabilmek için var gücüyle çalışan genç bir kadındır. Nedim ise çoğu zaman ablasına kafa tutan, okulu asan ve günün büyük bir kısmını televizyon ve bilgisayar karşısında geçiren ergenlik çağında bir gençtir. İki kardeş arasındaki gerilim ve yetimlik hali seyircinin savaşın tüm yorgunluğunu derinden hissetmesine zemin hazırlıyor. Bu gerilim hattı Rahima'nın patronuyla, Nedim'in ise okulda kavga ettiği Hamza isimli çocukla olan ilişkisi üzerinden devam edip, sokağa taşıyor. Yönetmen bizi Rahima'nın evi süpürdüğü sahnede makinenin gürültüsüyle sokağa çıkarıyor ve Bosna'nın savaş yıllarına götürüyor. Süpürgenin sesi birden siren sesine dönüşüyor. Böylece birbirine paralel olarak gerçekleşen ses ve görüntü geçişleriyle Rahima'nın zihninde devam eden ve hiçbir zaman bitmeyecek olan savaş tanıklığına bizler de belge niteliğindeki görüntülerle tanıklık etmiş oluyoruz. Kurmaca bir filmin arasına serpiştirilen bu belge niteliğindeki görüntüler bir yandan hikâyenin sahiciliğini artırırken aynı zamanda seyircinin bunun bir film olduğunun farkına varmasının da yolunu açıyor.

 

Dardenne Kardeşler'den aşina olduğumuz kamera hareketleri Kar filminde olduğu gibi Çocuklar'da da mevcut. Çoğunlukla Rahima'yı takip eden kamera, seyircinin nerdeyse tüm karakterleri ve olayları Rahima'nın bakış açısından anlamlandırmasını sağlıyor. Böylece Bosna'ya genç bir kadının gözüyle bakıyoruz. Kamera Rahima'nın günlük işlerine dahi yetişmek için çoğu zaman koşturmak zorunda kalıyor. Ayrıca hareketli kamera kullanımı sayesinde bitmiş bir savaşın devam eden tedirginliği ve telaşı daha da hissedilebilir bir hale geliyor. Kamera kullanımına eşlik eden ses unsuru da söz konusu etkiyi artırıyor.

 

Aida Begiç sinemasında görmeye alıştığımız güçlü kadın karakterler ve çocuklar mevcudiyetini bu filmde de koruyor. Rahima filmde başörtülü güçlü bir kadın karakter olarak canlanırken aynı zamanda yetim bir çocuk olarak da zihnimizde yer ediyor. Böylece Rahima, yeri geldiğinde mahcup bir ifadeyle yeri geldiğinde tüm öfkesiyle karşımıza çıkan, yaşayan, sahici bir karakter oluveriyor. Yönetmenin Kar filminde seyrettiğimiz sabah namazı ve rüya sahnelerine Çocuklar'da da yer verdiğini görüyoruz. Bu sahneler filmin anlam dünyasını genişleten, Rahima'ya temas edebilmemizi ve onu tanıyabilmemizi kolaylaştıran detaylar olarak nitelendirilebilir. Başörtülü kadınlara karşı tüm dünyada mevcut olan önyargıları göz önünde bulundurduğumuzda Rahima gibi bir karakteri beyazperdeye taşımak oldukça zor. Bu açıdan değerlendirdiğimizde Türkiye sinemasında boşluğunu hissettiğimiz böylesi bir karakteri Bosna sinemasında kadın bir yönetmenin yorumuyla izleyebilmek oldukça heyecan verici.

 

Nedim'in yetimliği ve ruh hali ise savaş sonrası Bosna'da büyüyen yeni kuşağın hikâyesine kulak vermemize imkân tanıyor. Rahima'nın ayakta kalma isteği bir sonraki kuşakta yani Nedim'de yerini Begiç'in bir röportajında bahsettiği gibi ''sonsuz bir şimdiki zamana''' bırakmış. Nedim'in geleceğe dair hayallerinden ziyade hırsını ve öfkesini seyrediyoruz. Bugün Bosna'ya dokunabilmenin yolu belki de bu öfkeyi anlayabilmekten geçiyor. Çocuklar, Bosna'nın yetimliğini bir kez daha hatırlamamız için bir fırsat sunuyor bizlere.

 

YORUM YAZ:
Ad Soyad:
Yorumunuz:
Kalan: (Sadece 600 karekter olabilir)
ARKADAŞINA GÖNDER:
Ad Soyad:
Email Adresiniz:
Arkadaş(lar)ınızın Email Adresi:

birden fazla email adresi yazacaksanız boşluk ile ayırmalısınız.
NOTUNUZ:
Bilim ve Sanat VakfıKüre YayınlarıKlasik Yayınlarıİstanbul Şehir Üniversitesi
Hayal Perdesi © 2010 - [email protected] Yayımlanan malzemenin bütün hakları Hayal Perdesi’ne aittir. Kaynak göstererek alıntılanabilir. Yazıların sorumluluğu yazarlarına, reklamların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir..